Choroba alkoholowa, jak każde uzależnienie jest zjawiskiem niezwykle złożonym i zróżnicowanym. Podłoże uzależnienia od alkoholu może znacząco różnić się w przypadku każdego uzależnionego, podobnie jak różnią się mechanizmy odpowiadające za przebieg samego uzależnienia i szanse na skuteczne zerwanie z nałogiem. Termin uzależnienie odnoście się do nabytego stanu zaburzenia zdrowia psychicznego i fizycznego, w wyniku którego osoba uzależniona odczuwa okresowy lub stały przymus do wykonywania określonych czynności lub zażywania określonych substancji. Jako, że zgodnie z klasyczną typologią alkoholizmu Elivna Mortona Jellinka można wyróżnić charakterystyczne dla przebiegu procesu chorobowego fazy rozwoju uzależnienia od alkoholu, odnoszące się do omawianego zagadnienia pojęcie alkoholizmu zostało wyparte z dyskursu społecznego i zastąpione pojęciem „choroba alkoholowa”.
Choroba alkoholowa rozwija się czteroetapowo. Dwa pierwsze etapy choroby alkoholowej określane są fazami objawowymi, dwa kolejne fazami chorobowymi. Najczęściej choroba alkoholowa ma podłoże w psychice pacjenta, jednak ze względu na fizyczne uzależnienie organizmu nie należy ignorować również fizjologicznego aspektu uzależnienia od alkoholu, który bardzo często utrudnia postawienie prawidłowego rozpoznania w aspekcie rzeczywistej przyczyny problemu.
Choroba alkoholowa jako uzależnienie fizjologiczne
Uzależnienie fizjologiczne określane czasem terminem uzależnienia fizycznego to nabyta silna potrzeba stałego zażywania jakiejś substancji, którą osoba uzależniona odczuwa jako szereg dolegliwości fizycznych – od epizodów bólowych, po wymioty i bezsenność. Pojęciem ściśle związanym z uzależnieniem fizjologicznym jest tzw. syndrom odstawienia lub zespół abstynencyjny. Zespół abstynencyjny to wynik zaprzestania regularnego przyjmowania danej substancji, który przekłada się na szereg nieprzyjemnych objawów fizjologicznych. W leczeniu uzależnień fizjologicznych stosowana jest detoksykacja, czyli odtrucie.
Detoksykacja była kiedyś powszechnie stosowaną metodą leczenia alkoholizmu. Uważano, iż kluczem do utrzymania stanu abstynencji jest odtrucie organizmu, po którym osoba uzależniona nie powinna już odczuwać potrzeby sięgania po alkohol. W praktyce podejście to okazało się bardzo zawodne. Powodem było przede wszystkim ignorowane w tej metodzie psychologiczne podłoże choroby, które bez odpowiedniej terapii sprzyjało nawrotom, a w wielu przypadkach podpadaniu jeszcze głębiej w nałóg. Obecny stan wiedzy na temat mechanizmów uzależnienia pozwala nam bardziej kompleksowo podejść do problemu terapii, która obejmuje zarówno aspekt fizjologiczny, jak i psychologiczny, dzięki czemu jest bardziej skuteczna.
Choroba alkoholowa jako uzależnienie psychologiczne
Uzależnienie psychologiczne nazywane również uzależnieniem psychologicznym to nabyta silna potrzeba wykonywania jakiejś czynności lub zażywania jakiejś substancji, której niezaspokojenie nie wiąże się jednak z występowaniem następstw fizjologicznych. Wśród cech uzależnienia psychicznego wskazuje się:
