O uzależnieniu od alkoholu coraz częściej mówi się w kontekście jednostki chorobowej. Sprzyja temu możliwość wyodrębnienia kolejnych faz procesu rozwijania się uzależnienia alkoholowego. Autorem najpopularniejszego, a zarazem najczęściej cytowanego schematy rozwoju choroby alkoholowej (nazywanego również typologią alkoholizmu) jest amerykański biostatystyk i fizjolog Elvin Morton Jellinek. W oparciu o typologię Jellinka współcześni badacze i terapeuci wyróżniają cztery fazy uzależnienia od alkoholu, z czego dwie pierwsze są fazami o charakterze objawowym, a dwie kolejne to fazy świadczące o pojawieniu się problemu alkoholowego.
Kolejne fazy choroby…
Rozwój uzależnienia od alkoholu dzieli się na fazy objawowe – faza pierwsza i druga – oraz fazy chorobowe – faza trzecia i czwarta. W literaturze przedmiotu kolejne fazy uzależnienia od alkoholu określa się następująco:
Jak zachowuje się osoba uzależniona w poszczególnych fazach rozwoju choroby alkoholowej? Czy obserwując kogoś z boku możemy dostrzec zagrożenie? Jak postępować z uzależnionym, żeby zahamować rozwój choroby? Odpowiedzi na te i wiele innych pytań dotyczących rozwoju uzależnienia od alkoholu udziela charakterystyka kolejnych faz uzależnienia.
Od stadium przedalkoholowego po stadium zwiastunów – charakterystyka objawowych faz rozwoju uzależnienia
Autorzy, badacze i terapeuci pozostają w miarę zgodni, co do charakterystyki poszczególnych faz rozwoju choroby alkoholowej. Dzięki temu możemy stworzyć spójny obraz procesu chorobowego, który z jednej strony może pomóc najbliższym osób uzależnionych w identyfikacji zagrożenia, z drugiej zaś tłumaczy wiele pozornie irracjonalnych zachowań, jakie często są udziałem chorego.
Stadium przedalkoholowe
Stadium przedalkoholowe to faza o charakterze objawowym. Faza ta charakteryzuje się obniżeniem odporności organizmu na przeżywanie napięć psychicznych (stresu), przy jednoczesnym wzroście tolerancji organizmu na przyjmowany alkohol (osoba może spożyć większą niż dotychczas dawkę alkoholu bez efektu upojenia). W stadium przedalkoholowym chory spożywa więcej alkoholu niż dotychczas, ale pije głównie towarzysko. To dlatego odczuwana po spożyciu alkoholu ulga psychiczna jest początkowo utożsamiana z dobroczynnym wpływem relaksu i czasu spędzonego w grupie znajomych. W przypadku osób dorosłych stadium przedalkoholowe może trwać nawet kilkanaście miesięcy. Ten czasookres znacząco się skraca w przypadku dzieci i młodzieży, które bardzo szybko wkracza w drugą fazę uzależnienia – stadium zwiastunów.
Stadium zwiastunów
Stadium zwiastunów to druga i zarazem ostatnia z faz o charakterze objawowym. Podczas tej fazy zaczynają być dostrzegalne pierwsze wyraźnie symptomy problemu. W stadium zwiastunów osoba uzależniona stopniowo przechodzi z kontrolowanego nadużywania alkoholu podczas okazji towarzyskich do utraty kontroli nad piciem. Początkowo może to być o jeden kieliszek za dużo podczas imprezy. Z czasem – kiedy chory uświadamia sobie, że za poprawę jego samopoczucia odpowiada alkohol, a nie jak sądził dotychczas relaks w gronie przyjaciół – sięga po alkohol znacznie częściej, sam poszukując okazji do picia. To na tym etapie rozpoczyna się subtelne nagabywanie innych do wspólnego spożywania alkoholu, które z biegiem czasu traci na subtelności, a ostatecznie kończy się piciem w samotności. Elementem charakterystycznym dla fazy drugiej są tzw. palimpstesty alkoholowe objawiające się lukami w pamięci, które pojawiają się już po spożyciu niewielkiej ilości alkoholu. Wraz z coraz częstszymi epizodami luk w pamięci alkoholik wkracza w fazę trzecią uzależnienia.
